Od XIV wieku na tereny północnej Wielkopolski, w tym ziemi wałeckiej napływało wielu osadników, którzy nie tylko zamieszkali w miastach, ale także zakładali wiele wsi, a margrabiowie osiedlili tu także wiele niemieckich i pomorskich rodów rycerskich min,: Wedlów, Manteufflów czy Golców nadając im duże połacie ziemi. Niedużo wcześniej, 4 marca 1513 r., kiedy król Zygmunt I Stary wydał dokument potwierdzający nadane wcześniej Pile prawo miejskie magdeburskie – Piła od 1554 r. należała także do powiatu wałeckiego w starostwie ujskim, należących do protektora reformacji Andrzeja Górki. Trzej synowie wojewody Andrzeja (1500-1551): Łukasz III (1543-1573), Andrzej (1534-1583) i Stanisław (1538-1592) byli studentami niemieckich uniwersytetów we Frankfurcie nad Odrą, a ostatni z nich studiował w Wittenberdze, gdzie poznał osobiście – Filipa Melanchtona.
W 1544 roku właśnie ród Górków przekazał ewangelikom parafialny kościół katolicki w Wałczu, a pierwszym znanym z nazwiska pastorem w Wałczu był Laurentius Drahowski. Niestety kościół który był budowlą drewnianą, spłonął w czasie pożaru w 1590 roku. Na jego miejscu ewangelicy wznieśli nowy, już murowany kościół. Jednak cztery lata później, dzięki staraniom starosty Gostomskiego, nawróconego na katolicyzm, na polecenie Zygmunta III, został on oddany katolikom, a na terenach ziemi wałeckiej rozpoczął się okres kontrreformacji. Jednak w tym miejscu należy wspomnieć o rodzie Golców, którzy na wiele lat, czy nawet wieków przejęli opiekę na ewangelikami ziemi wałeckiej, czy nawet pilskiej.
W 1361 r. rodzina ta otrzymała od zakonu joannitów z Czaplinka nadanie w lenno wielu dóbr z których wymienić można min.: Machliny z zamkiem, Broczyno i Siemczyno. Z czasem Golcowie, podzieleni na różne linie rodu posiedli inne majątki tak, że przed I rozbiorem Polski na ziemi wałeckiej a także w Nowej Marchii aż 37 miejscowości znajdowało się w ich rękach. Bardzo ważną rolę odgrywał Kłębowiec koło Wałcza, w którego pałacu przez kilkadziesiąt lat odbywały się nabożeństwa ewangelickie.
Golcowie, jako jedna z pierwszych rodzin przyjęli religię ewangelicką i trwali przy niej konsekwentnie będąc protektorami miejscowej ludności, która utraciła zbory podczas okresu kontrreformacji. Zbór Golców w Kłębowcu, istniejący od 1535 r. był jednym z nielicznych, który funkcjonował nieprzerwanie pod patronatem tego rodu, a nabożeństwa przybywali do niego ewangelicy z powiatu wałeckiego, w tym także z Piły.
Przez trzy stulecia byli oni patronami ludności protestanckiej, która prowadziła liczne procesy z księżmi, którzy domagali się płacenia przez tę ludność licznych danin na rzecz kościoła katolickiego. W XVIII wieku trzech Golców było jedynymi innowiercami, którzy w Polsce pełnili funkcję starostów grodowych i do końca byli wierni idą konfederacji dysydenckiej, który walczyła w o równe traktowanie innowierców w Rzeczypospolitej.
Po I rozbiorze Polski, Wałcz został włączony do prowincji Prusy Zachodnie i podobnie jak w
Pile rozpoczął się napływ ludności niemieckiej, w większości wyznania ewangelickiego. W roku 1773 roku ewangelicy, na swoje potrzeby kultowe korzystali z pomieszczenia w starym Ratuszu, lecz z powodu braku miejscowego pastora, korzystali z oni posługi duchownego, który przybywał co czwartą niedzielę z Neugolz. Na nowo parafię ewangelicką utworzono w Wałczu w 1793 roku i wówczas na świątynię przeznaczono całe górne piętro Ratusza, natomiast nowy kościół, na potrzeby ludności wyznania ewangelickiego, wybudowano w roku 1824.
Kościół ten okazał się szybko zbyt ciasny i niecałe 20 lat później, w 1843 roku odbyło się poświęcenie nowej świątyni ewangelickiej. Następnie w 1858 roku protestanci wybudowali budynek mieszczący dom i biuro pastora. Liczba ewangelików powiększała się z roku na rok, a więc znów okazało się, że istniejący kościół był zbyt mały, w związku z czym przystąpiono do budowy nowego kościoła. W 1901 roku dotychczasową świątynię zburzono. Budowa trwała do roku 1903, a neogotycki kościół do dziś istnieje będą własnością braci kapucynów, od zakończenie II wojny światowej.
